Το νέο ηλεκτρονικό έντυπο της εφορίας και ποιοι θα το συμπληρώνουν
Περίπου 23 χρόνια έχουν περάσει από τότε και η συγκεκριμένη δήλωση ξαναγίνεται της μόδας. Ίσως το όνομα του εντύπου «Ε6» να μην χρησιμοποιηθεί ξανά. Ωστόσο, η «λογική» αναμένεται να είναι η ίδια. Όλοι οι φορολογούμενοι θα κληθούν να συμπληρώσουν ένα καινούργιο ηλεκτρονικό έντυπο –στόχος είναι να υποβληθεί μαζί με δήλωση φορολογίας εισοδήματος αν και ο ακριβής χρόνος υποβολής θα εξαρτηθεί από το πότε θα γίνουν οι φορολογικές δηλώσεις του 2016- στο οποίο θα εμφανίσουν όλα τα περιουσιακά τους στοιχεία: κινητή και ακίνητη περιουσία. Στον σχετικό νόμο που θα ψηφιστεί προκειμένου να «χτιστεί» το περιουσιολόγιο, θα συμπεριληφθούν αυστηρές ποινές για όσους δεν συμμορφωθούν με τις οδηγίες συμπλήρωσης του νέου ηλεκτρονικού εντύπου αποκρύπτοντας περιουσιακά στοιχεία.
Η… εσχάτη των ποινών, θα είναι η κατάσχεση του περιουσιακού στοιχείου αλλά και τα υψηλά πρόστιμα ενώ για συγκεκριμένα περιουσιακά στοιχεία όπως είναι τα σκάφη αναψυχής κ.λπ., θα θεσπιστούν διατάξεις αντίστοιχες με αυτές που προβλέπονται για τα ακίνητα. Δηλαδή οποιοδήποτε περιουσιακό στοιχείο δεν θα δηλώνεται σε αυτό το νέο έντυπο, ουσιαστικά δεν θα μπορεί να πουληθεί.
Oσον αφορά στις καταθέσεις –το θέμα που «καίει» και τους περισσότερους φορολογούμενους- ειδικά κατά τον πρώτο χρόνο εφαρμογής του ηλεκτρονικού περιουσιολογίου, το «μπαλάκι» αναμένεται να πέσει στους φορολογούμενους να δηλώσουν τι έχει ο καθένας. Το εναλλακτικό σχέδιο, να υπάρξει αυτόματη ενημέρωση από τις τράπεζες συναντά μεγάλες δυσκολίες καθώς ουσιαστικά θα πρέπει να ταυτοποιηθούν καταθέτες και καταθέσεις όλων των τραπεζών και να λυθεί το άλυτο ζήτημα των κοινών λογαριασμών που είναι ιδιαίτερα διαδεδομένοι στην Ελλάδα. Πετώντας το μπαλάκι στον καταθέτη, οι φορολογικές αρχές ουσιαστικά θα καλέσουν τις οικογένειες να «μοιράσουν» τις καταθέσεις στους διάφορους ΑΦΜ με βάση μια αρχική δήλωση. Στη συνέχεια όμως, θα πρέπει να δικαιολογούν την κάθε μεταβολή καθώς θα εγείρεται ακόμη και ζήτημα καταβολής φόρων δωρεών ή κληρονομιών.
Η πρώτη σύσκεψη για το θέμα του περιουσιολογίου πραγματοποιήθηκε στο υπουργείο Οικονομικών προ 10ημέρου. Η «ιδέα» της κυβέρνησης να καταγράψει όλα τα περιουσιακά στοιχεία –ακόμη και τα μετρητά στα σεντούκια, τα κοσμήματα ή τα περιεχόμενα των θυρίδων όπως θέλει να κάνει με τα νομικά πόθεν έσχες που θα υποβάλουν από το νέο έτος πολιτικοί, δικαστικοί, γιατροί, δημόσιοι υπάλληλοι κ.λπ.- προκειμένου να παρακολουθούνται στη συνέχεια απότομες αυξομειώσεις της περιουσίας, συναντά πολλές δυσκολίες όταν μπαίνει στο στάδιο της υλοποίησης.
ΑΠΟ ΠΑΛΙΑ. Το ηλεκτρονικό περιουσιολόγιο δεν είναι μια καινούργια ιδέα. Η νομοθετική διάταξη που επιτρέπει τη συγκρότησή του έχει ψηφιστεί από το 2010 επί ΠΑΣΟΚ. Υπέστη τροποποίηση το 2013 από την Νέα Δημοκρατία και σήμερα ισχύει ως εξής:
«Στη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων του Υπουργείου Οικονομικών συγκροτείται περιουσιολόγιο όλων των φυσικών προσώπων φορολογικών κατοίκων Ελλάδας. Περιλαμβάνονται κυρίως ακίνητα, αυτοκίνητα, σκάφη, εναέρια μέσα μεταφοράς, κατοχή μετοχών, αμοιβαίων κεφαλαίων και εταιρικών μεριδίων. Δεν περιλαμβάνονται οι τραπεζικές καταθέσεις, τα ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου τα αμοιβαία κεφάλαια εσωτερικού και οι μετοχές σε εταιρείες που έχουν συσταθεί και λειτουργούν σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.δ. 2687/1953 (Α’ 317) και του ν. 27/1975 (Α’ 77)».
Και ενώ ο νόμος ψηφίστηκε το 2010, φτάσαμε στο 2013 για να εκδοθεί απόφαση του υφυπουργού Οικονομικών Γ. Μαυραγάνη προκειμένου να συγκροτηθεί ειδική ομάδα η οποία και θα αναλάμβανε να καθορίσει τις λεπτομέρειες υλοποίησης. Το πόρισμα της επιτροπής ουδέποτε κατατέθηκε ενώ με την αλλαγή της κυβέρνησης ουσιαστικά η όποια προετοιμασία είχε γίνει πήγε στον κάλαθο των αχρήστων.
Τέλος, εκτός από το περιεχόμενο του περιουσιολογίου, κρίσιμο είναι και το ζήτημα της φορολογικής αξιοποίησής του. Η «ιδέα» είναι οι φορολογικές αρχές να παρακολουθούν τις μεταβολές στην περιουσιακή κατάσταση και όποια μεταβολή δεν δικαιολογείται να φορολογείται ως εισόδημα. Το σενάριο να επιβληθεί διευρυμένος φόρος περιουσίας (δηλαδή ένας καθολικός ΕΝΦΙΑ που δεν θα αγγίζει μόνο τα ακίνητα) προς το παρόν διαψεύδεται κατηγορηματικά από την κυβέρνηση.
«Αγκάθια» τα... χαμένα σκάφη και η επικαιροποίηση
Στην πράξη, εντοπίζονται πολλά προβλήματα τα οποία προκαλούν τις καθυστερήσεις ενώ είναι αμφίβολο αν θα μπορέσει να τα λύσει η καινούργια κυβέρνηση:
1. Σκάφη αναψυχής, ιδιωτικά αεροπλάνα, μετοχές και άλλα περιουσιακά στοιχεία εμφανίζονται να ανήκουν σε εταιρείες εντός ή εκτός Ελλάδας και σε off shore με αποτέλεσμα η εξεύρεση του φυσικού προσώπου που είναι και ο πραγματικός ιδιοκτήτης, να καθίσταται εξαιρετικά δύσκολη. Έρευνα που είχε γίνει προ διετίας για τον εντοπισμό των αεροσκαφών έφερε στο φως δυσανάλογα μεγάλο νούμερο σε σχέση με αυτό που αποτυπώνεται στις φορολογικές δηλώσεις και στους κωδικούς των τεκμηρίων. Τα μεν στοιχεία από την έρευνα της επιτροπής κάνουν λόγο για πολλές εκατοντάδες αεροσκάφη, και οι φορολογικές δηλώσεις για μερικές δεκάδες. Ακόμη χειρότερη, είναι η κατάσταση και με τα σκάφη αναψυχής τα οποία είχαν βρεθεί και στο παρελθόν στο μικροσκόπιο των φορολογικών αρχών και του ΣΔΟΕ λόγω του ότι εμφανίζονταν ως «επαγγελματικά».
2. Πέρα από το «χτίσιμο» του περιουσιολογίου, όπως επισημαίνουν στελέχη του υπουργείου Οικονομικών που έχουν ασχοληθεί με το θέμα, υπάρχει το πρόβλημα της συνεχούς επικαιροποίησης της βάσης. Πρακτικά, οι φορολογικές αρχές θα πρέπει να παρακολουθούν σε πραγματικό χρόνο εκατομμύρια μεταβολές προκειμένου να μπορούν να ελέγχουν αν αυτό που δηλώνει ο φορολογούμενος είναι πραγματικό ή όχι. Από τη στιγμή που στο περιουσιολόγιο θα ενσωματώνονται και περιουσιακά στοιχεία τα οποία αλλάζουν χέρια ανά δευτερόλεπτο (π.χ. μετοχές εισηγμένων εταιρειών ή καταθέσεις τις οποίες θέλει να συμπεριλάβει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ) η ανάγκη για on line ενημέρωση γίνεται ακόμη μεγαλύτερη. Το συγκεκριμένο πρόβλημα η κυβέρνηση σχεδιάζει να το αντιμετωπίσει θεσπίζοντας τη στατική απεικόνιση της περιουσίας. Δηλαδή, θα μετράται τι έχει και τι δεν έχει ο καθένας από μας κατά την ημερομηνία υποβολής της φορολογικής δήλωσης. Από εκεί και πέρα, θα γίνονται δειγματοληπτικοί έλεγχοι με βάση τα στοιχεία που ούτως ή άλλως συγκεντρώνονται –ακόμη και από τράπεζες- στη Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων.
