Τα ελληνικά βότανα και οι θεραπευτική δράση τους

Το κώνειο μπορεί να σκότωσε τον Σωκράτη, ωστόσο το 19ο αιώνα ανακαλύφθηκε η αντικαρκινική του δράση, και σήμερα πλέον είναι γνωστές οι θεραπευτικές του ιδιότητες για οιδήματα, νευραλγίες, λειχήνες, ψωριάσεις και άλλες δερματικές παθήσεις.

Το φασκόμηλο, από την άλλη, που το έχουμε συνδέσει με τους απόμαχους της τρίτης ηλικίας, ανεβάζει εκτός από το ανοσοποιητικό, και την πίεση, ενώ τελευταίες μελέτες αναφέρουν ότι δρα ευεργετικά στο Αλτσχάιμερ.

Αλλά και η τσουκνίδα η ενοχλητική κάνει πάρα πολύ καλό στα αρθριτικά. Αυτά και άλλα πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία για τα βότανα, δίνει σε συνέντευξη της στο Πρακτορείο Fm η Διδάκτωρ Βιολογίας συστηματικός βοτανικός φυτοκοινωνιολόγος και υπεύθυνη των Ιπποκράτειων κήπων Ειρήνη Βαλιανάτου, με αφορμή την ξενάγηση που έκανε σε δημοσιογραφική ομάδα του ΑΠΕ-ΜΠΕ τη Δευτέρα, σε έναν από αυτούς τους κήπους, στις εγκαταστάσεις της Apivita και της Apigaia, στο βιοκλιματικό κτίριο στο Μαρκόπουλο.

Οι Ιπποκράτειοι κήποι

Οι Ιπποκράτειοι κήποι, σύμφωνα με την κ. Βαλιανάτου, είναι κήποι που περιλαμβάνουν τα φυτά, που ο Ιπποκράτης αναφέρει στα έργα του ότι χρησιμοποιούσε για τις θεραπείες των ασθενών του. Αυτά είναι πάνω από 270 είδη φυτών. «Τέτοιοι κήποι υπάρχουν, εκτός από το Μαρκόπουλο στις εγκαταστάσεις της Apivita και της Apigaia, στο νησί της Κω, στο κτίριο του διεθνούς Ιπποκράτειου Ιδρύματος, και στη Λήμνο, στη Μύρινα, στο Παντελίδειο Κτίριο, που ανήκει στο τμήμα Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

Ωστόσο, σύμφωνα με την κ. Βαλιανάτου, υπάρχουν μικρότερες ιπποκρατικές βοτανικές συλλογές σε φαρμακεία, σχολεία όπως το Αρσάκειο Λύκειο του Ψυχικού, ακόμα και σε ορεινά χωριά, όπως η Βωβούσα στη βόρεια Πίνδο. Όπως προσθέτει η κ. Βαλιανάτου, αυτό τον καιρό φτιάχνεται ένας κήπος στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου των Ιωαννίνων. «Οι κήποι αυτοί ξεκίνησαν το 2006 από την Κω, και για να εξυπηρετηθεί όλο αυτό το εγχείρημα δημιουργήθηκε η αστική ΜΚΟ "Ιπποκράτης 2.500 χρόνια". Στόχοι της ΜΚΟ είναι η μελέτη, η έρευνα, η προβολή και η διάδοση του Ιπποκρατικού έργου, έτσι ώστε ο κόσμος να γνωρίσει την φιλοσοφία του, αλλά και τα φυτά που χρησιμοποιούσε. Κύριοι χορηγοί είναι οι εταιρείες Apivita και Apigaia».

Ο Ιπποκράτης χρησιμοποιούσε πολλά βότανα. Ακόμα και φυτά που σήμερα θεωρούνται επικίνδυνα, αδιάφορα ή ενοχλητικά, όπως πχ η τσουκνίδα ή το περδικάκι, για κείνον ήταν σημαντικά φαρμακευτικά φυτά, αναφέρει η κ. Βαλιανάτου.

Τσουκνίδα και περδικάκι «τα ενοχλητικά»

«Ο αρχαίο ποιητής Ησίοδο -πολύ προγενέστερος του Ιπποκράτη-, έλεγε ότι αν τρως κάθε μέρα τσουκνίδα δεν θα αρρωστήσεις ποτέ, γιατί έχει μεγάλη διατροφική αξία, ιχνοστοιχεία, σίδηρο, βιταμίνη C περισσότερη από το πορτοκάλι, ακόμα και πρωτεΐνες και είναι ένα από τα λιγοστά λαχανικά, που ενώ έχει οξέα, αυτά καταστρέφονται με το βράσιμο, οπότε μπορούν να την καταναλώσουν άφοβα και αυτοί που έχουν ουρικό οξύ. Η τσουκνίδα συντελεί στη βελτίωση πάρα πολλών παθήσεων, και θεωρείται ελιξίριο για τα αρθριτικά, ενώ το περδικάκι χρησιμοποιείται ως διουρητικό», λέει η κ. Βαλιανάτου

Κώνειο

Το κώνειο όπως όλα τα φάρμακα, έχει διπλή ιδιότητα, σύμφωνα με την κ. Βαλιανάτου. «Ωστόσο το 19ο αιώνα ανακαλύφθηκε η αντικαρκινική δράση του και γι αυτό μειώθηκαν πάρα πολύ οι πληθυσμοί του στην Αττική. Εννοείται ότι είναι πάρα πολύ επικίνδυνο να το χρησιμοποιεί κάποιος μόνος του. Με πολύ προσεκτική χρήση όμως, όπως όλα τα γνωστά δηλητήρια, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για διάφορες θεραπείες, αφού έχει θεραπευτικές ιδιότητες για οιδήματα, νευραλγίες, λειχήνες, ψωριάσεις, αλλά και άλλες θεραπευτικές παθήσεις».

Ο ίταμος, το δέντρο του θανάτου

Και όσο οξύμωρο και αν φαίνεται θανατηφόρα δηλητήρια χρησιμοποιούνται σε χημειοθεραπευτικά σχήματα. «Ο ίταμος, το δέντρο του θανάτου, που είναι ένα από τα είδη από όπου βγαίνει η ταξόλη, το λέει και το όνομα του, είναι πολύ δηλητηριώδες είδος, αφού 500 γρ. σκοτώνουν άλογο. Ωστόσο η ταξόλη είναι γνωστή για τη χρήση της σε χημειοθεραπείες».

Φασκόμηλο το «ανεβαστικό»

Το φασκόμηλο είναι πάρα πολύ τονωτικό για τον οργανισμό, λέει η κ. Βαλιανάτου, ωστόσο σημειώνει ότι παράλληλα ανεβάζει και την πίεση. «Η παραδοσιακή χρήση λέει ότι ανεβάζει και τη λίμπιντο, ωστόσο δεν υπάρχουν επιστημονικές εργασίες που να τεκμηριώνουν αυτή την άποψη. Τελευταίες έρευνες έχουν βρει ότι έχει πολύ ευεργετική δράση και για το Αλτσχάιμερ. Κι εδώ να επισημάνουμε ότι για το φασκόμηλο ισχύει ότι ισχύει για όλα τα βότανα, ότι δεν πρέπει να τα παίρνουμε συνεχώς».

Δεντρολίβανο για γερή μνήμη

Το δεντρολίβανο είναι γνωστό από την αρχαιότητα σαν ενισχυτικό του πνεύματος και της μνήμης, αλλά και για την καταπολέμηση της τριχόπτωσης. Για αυτούς του δύο λόγους το συναντάμε πολύ συχνά σε φυτικά σκευάσματα στο φαρμακείο, τονίζει η κ. Βαλιανάτου.

Μέντα και δυόσμος τα αντιμικροβιακά

«Για τις μέντες, που σε αυτές ανήκει και ο δυόσμος, θα μπορούσα να επισημάνω τις αντιμικροβιακές και αντισηπτικές ιδιότητες που έχουν, για αυτό και στην αρχαιότητα συνήθιζαν με ένα ματσάκι από αυτά να καθαρίζουν το τραπέζι», λέει η κ. φυτοκοινωνιολόγος.

Βαλσαμόχορτο κατά της κατάθλιψης

Το μελισσόχορτο είναι περισσότερο γνωστό ως σπασμολυτικό, ιδιότητα που το βοηθά να έχει ευεργετικές δράσεις και στα καρδιακά, αλλά και στα νευρικά θέματα, επισημαίνει η κ. Βαλιανάτου. Όσον αφορά το βαλσαμόχορτο, τονίζει τις αντιμικροβιακές και αντιφλεγμονώδεις του δράσει. Προσθέτει ακόμη ότι έχει και επουλωτικές ιδιότητες, γι αυτό και χρησιμοποιείται για την επούλωση του δέρματος από καψίματα, εκδορές, ακόμα και σπαθιές κάποτε, ε ξου και λέγεται και σπαθόχορτο. «Παράλληλα συνταγογραφείται για την καταπολέμηση της κατάθλιψης, γιατί όπως και άλλα βότανα έχει αποδειχτεί ότι έχει κάποιες ουσίες που μοιάζουν χημικά με τις ενδορφίνες».

Τσάι του βουνού για νεανικό δέρμα

Όσον αφορά τις κρέμες ομορφιάς η κ. Βαλιανάτου εξηγεί ότι η μεγαλύτερη περιεκτικότητα που έχουν οι κρέμες αυτές είναι σε νερό. «Κι αυτό το νερό εμείς αρχίσαμε στο παρελθόν να το αντικαθιστούμε με εκχύλισμα πράσινου τσαγιού, επειδή φημίζεται ως αντιοξειδωτικό. Τώρα όμως δίνουμε πολύ μεγάλη σημασία στο τσάι του βουνού, γιατί έχει αποδειχτεί ότι είναι αντίστοιχα αντιοξειδωτικό όπως το πράσινο τσάι